Đạp xe: Giải thích về Cross-country racing và tất cả mọi thứ về XC racing

Cross-country racing là một bài kiểm tra thực sự về sức khỏe, kỹ năng, sự kiên trì và tinh thần của người đua.

Là một trong những hình thức đua cổ điển nhất trong thế giới đua xe đạp leo núi (mountaint biking), Cross-country racing thường được coi là một hình thức đua cổ điển, già dặn hơn so với đua downhill và enduro. Tuy nhiên, XC racing (một cách gọi khác của Cross-country racing) gần đây đang trở nên phổ biến hơn, đặc biệt là khi xuất hiện các đường đua khó khăn, công nghệ xe đạp đỉnh cao và các cuộc đua hấp dẫn.

Nhưng thực sự, Cross-country racing là gì? Tại sao chúng ta tin rằng nó là một trải nghiệm tuyệt vời? Làm thế nào để thử sức ở đua XC? Và để bắt đầu, bạn cần những gì? Cùng Active.vn tìm hiểu tất cả mọi thứ về Cross-country racing trong bài này nhé!

Đọc thêm về Downhill mountain biking (DH) là gì? tại đây.
Đọc thêm về Eduro mountain biking - đua xe đạp địa hình Eduro là gì? tại đây.

Đầu tiên, Cross-country racing là gì?

Cross-country racing hay đầy đủ hơn là cross-country mountain bike racing có thể được tạm dịch là đua xe đạp đại hình xuyên quốc gia. Đây là một trong 5 loại chính của Mountain biking racing (Đua xe đạp địa hình), còn được gọi tắt là XC racing, một hình thức đua xe đạp "cổ điển" lâu đời và là một môn thi đấu có mặt trong một số kỳ Olympic.

Olympic cross-country (XCO)

Khác với các môn đua xe đạp đổ dốc (downhill) hay enduro, đua xe xuyên quốc gia Olympic hiện đại (thường được gọi là XCO) là một giải đấu bắt đầu hàng loạt, nơi các tay đua hoàn thành nhiều vòng đua trên một đường đua. Điều này rất phù hợp cho khán giả hoặc bất kỳ người thân trong gia đình nào đi cùng để xem, vì họ có thể thấy các tay đua nhiều lần.

Một đường đua xuyên quốc gia điển hình thường sẽ bao gồm một số đoạn leo dốc, xuống dốc và một số đoạn đường đơn bằng phẳng. Chiều dài vòng đua sẽ khác nhau tùy theo từng giải đấu, nhưng thông thường từ 4 đến 5 km.

Mỗi giải đấu sẽ có một số vòng nhất định và người về đích đầu tiên sẽ giành chiến thắng. Số vòng bạn hoàn thành sẽ phụ thuộc vào tuổi và kinh nghiệm của bạn. Những tay đua hàng đầu sẽ thực hiện nhiều vòng nhất, thường là từ 6 đến 8 vòng, với tổng thời gian thi đấu khoảng 90 phút. Người mới bắt đầu hoặc tay đua trẻ hơn sẽ thực hiện ít vòng hơn, với thời gian thi đấu từ 30 đến 80 phút.

Trên đường đua thường có hai khu vực kỹ thuật/bổ sung, đây là nơi các tay đua có thể nhận hỗ trợ về cơ khí. Ví dụ, thay/sửa lốp xe thủng, hoặc lấy chai nước và đồ ăn ngay trong khi đang di chuyển.

Đây là những địa điểm duy nhất trên đường đua mà các tay đua có thể nhận được sự hỗ trợ, vì vậy nếu chẳng may bị thủng lốp ngay sau một khu vực kỹ thuật, bạn sẽ phải đi bộ (hoặc chạy bộ, nếu bạn rất khỏe) đến khu vực kỹ thuật tiếp theo.

Như bạn có thể đoán, người về đích đầu tiên sẽ là người chiến thắng, và trong một số giải đấu, các vị trí cao sẽ cho phép các tay đua tích lũy điểm xếp hạng. Khi đã tích đủ điểm xếp hạng, một tay đua có thể lên hạng, nơi các giải đấu sẽ dài hơn, với các đối thủ cạnh tranh mạnh mẽ hơn.

Tại Vương quốc Anh, hệ thống phân loại theo hạng mục của British Cycling dành cho người lớn bắt đầu với Sport, sau đó lên Expert và cuối cùng là Elite.

Có thể phân biệt dễ hiểu là Downhill sẽ là đua đổ dốc, chỉ có đổ dốc, Eduro sẽ là leo dốc - đổ dốc tính theo thời gian và XC racing là xuất phát cùng lúc, có cả leo dốc, đổ dốc, đường bằng tính theo người về đích đầu tiên.

Sự kiện Marathon của XC racing

Các giải đua marathon là những giải đua bắt đầu hàng loạt giống như cross-country Olympic, nhưng diễn ra trên quãng đường dài hơn nhiều. Khoảng cách chạy có thể từ 40km đến tận 140km cho những giải đấu khắc nghiệt nhất.

Giống như XCO, đường đua vẫn sẽ bao gồm các đoạn leo dốc, xuống dốc và đường đơn bằng phẳng. Tuy nhiên, do tính chất dài hơn của đường đua, những đoạn leo dốc và xuống dốc này đôi khi có thể kéo dài hơn nhiều - lên đến một giờ nếu bạn đang đua ở một nơi như dãy Alps.

Các giải đua marathon thường chỉ diễn ra trong một vòng, nhưng đôi khi cũng có thể được tổ chức qua nhiều vòng có độ dài trung bình, ví dụ như ba vòng 30km để tổng cộng đạt 90km.

Giống như các giải XCO ngắn hơn, sẽ có các khu vực kỹ thuật/bổ sung nơi bạn có thể tiếp thêm đồ ăn, thức uống và giải quyết các vấn đề về cơ khí. Tuy nhiên, do các giải marathon XC bao phủ quãng đường dài hơn, người tham gia thường sẽ tự lực nhiều hơn và mang theo một số phụ tùng dự phòng.

Điều gì khiến XC-racing trở nên hấp dẫn?

Cross-country racing là bài kiểm tra thực sự về khả năng toàn diện của bạn với tư cách là một tay đua xe đạp leo núi. Bạn không chỉ cần xử lý tốt các đoạn xuống dốc mà còn phải đủ thể lực để tăng tốc hết cỡ trên những đoạn leo dốc.

Tham gia các giải đua XC vô cùng thú vị vì bạn sẽ đua hừng hực cạnh tranh với những tay đua khác. Mặc dù xuất phát có thể khiến bạn hơi lo lắng, nhưng một khi đã bắt nhịp giữa chặng đua, đội hình sẽ bắt đầu trải rộng và bạn sẽ có thể thư giãn một chút.

Đua xe xuyên quốc gia có thể được cho là một môn khá "nghiêm túc", nhưng theo kinh nghiệm cảu những người tham gia thường xuyên, môi trường đua xe này vô cùng thân thiện và hòa nhập, đặc biệt là ở các sự kiện địa phương.

Các tay đua luôn sẵn sàng đưa ra một số lời khuyên trước khi đua, và không có gì lạ khi thấy các gia đình tham gia đua ở các hạng mục khác nhau trong suốt một ngày cuối tuần.

Cuối cùng, các giải đua xuyên quốc gia có thể đưa bạn đến những địa điểm tuyệt đẹp và thơ mộng, vì vậy bạn sẽ không bao giờ biết mình sẽ đi đến đâu nếu bắt đầu tham gia các sự kiện ngoài địa phương của mình.

Vậy, bạn cần một chiếc xe đạp như thế nào để tham gia XC racing?

Ở cấp độ dành cho người mới bắt đầu, bạn có thể sử dụng bất kỳ xe đạp leo núi nào hoạt động tốt để tham gia đua xe xuyên quốc gia. Vì vậy, nếu bạn có một chiếc xe đạp trail hoặc enduro và muốn thử sức, chỉ cần đăng ký, nộp phí và tham gia đua. (Luôn nhớ kiểm tra với ban tổ chức xem bạn có cần thêm giấy tờ nào trước khi đến tham dự).

Chắc chắn, bạn có thể sẽ không nhanh bằng những tay đua sử dụng xe đạp chuyên dụng cho đua XC, nhưng đây là cách tuyệt vời để thử bộ môn này trước khi quyết định nâng cấp trang thiết bị.

Có phuộc sau, hay không có phuộc sau?

Đối với những tay đua muốn mua một chiếc xe đạp xuyên quốc gia phù hợp để tham gia thi đấu, có hai lựa chọn: không có phuộc sau (hardtail) và xe giảm xóc hoàn toàn (full-suspension).

Với loại xe hardtail:

Loại xe này chỉ có giảm xóc ở phía trước, kết hợp phuộc giảm xóc với phần đuôi cứng cáp. Xe cứng thường nhẹ hơn và dễ bảo dưỡng hơn vì không có giảm xóc sau phức tạp cần lo lắng.

Chúng cũng thường rẻ hơn xe full-suspension với cùng thông số kỹ thuật.

Với loại xe full-suspension:

Xe full-suspension có hệ thống giảm xóc cả trước và sau, kết hợp phuộc giảm xóc trước với giảm xóc sau. So với xe hardtail, loại xe này mang lại hiệu suất tốt hơn khi đổ dốc, tăng cảm giác tự tin và thoải mái hơn.

Tuy nhiên, nhược điểm là hệ thống giảm xóc bổ sung làm tăng trọng lượng xe và tốn nhiều thời gian/chi phí bảo dưỡng hơn.

Lựa chọn xe phù hợp nhất phụ thuộc chủ yếu vào địa hình và phong cách đạp xe ưa thích của bạn, cùng với trình độ kinh nghiệm.

Nếu bạn thích đạp và đua trên những địa hình kỹ thuật, thì xe full-suspension là lựa chọn đáng cân nhắc.

Nếu bạn thích phong cách đạp mượt mà, ít kỹ thuật với nhiều đoạn leo dốc, thì xe hardtail có thể là lựa chọn phù hợp hơn.

Ngân sách cũng đóng một vai trò nhất định. Những tay đua có ngân sách lớn hơn thường sẽ chọn xe full-suspension, trong khi những người tìm kiếm lựa chọn tiết kiệm hơn có thể sẽ phù hợp hơn với xe hardtail.

Tuy nhiên, điều đáng lưu ý là trong khi xe đạp có thể tạo ra một chút khác biệt khi đua, thì điều thực sự quan trọng là thể lực và trình độ kỹ năng của bạn, vì vậy đừng quá bận tâm đến loại xe bạn có. Những tay đua giỏi nhất có thể đạt hiệu quả như nhau trên cả hai loại xe.

Một số trang bị an toàn cần thiết khi tham gia

Ở cấp độ người mới bắt đầu, bạn không cần quá nhiều trang phục cho đua xe xuyên quốc gia. Một chiếc mũ bảo hiểm xe đạp thông thường và đồ đi xe đạp thoải mái sẽ ổn cho lần thử đầu tiên.

Khi mọi thứ trở nên cạnh tranh hơn, bạn có thể thử dùng bàn đạp chuyên dụng, giày chuyên dụng, quần áo chuyên dụng và mũ bảo hiểm theo phong cách XC.

Tất cả những thứ này đều được thiết kế để giúp bạn nhanh hơn một chút, thoải mái hơn và hiệu quả hơn, hy vọng sẽ giúp bạn leo cao hơn trên bảng xếp hạng.

Như chúng tôi đã nói trước đó, thể lực và kỹ năng trên xe của bạn sẽ quyết định thứ hạng cuối cùng của bạn.

Phụ kiện mang theo khi đua

Về đồ dự phòng, mang theo bộ dụng cụ bỏ túi hoặc túi yên xe thông thường là một ý hay. Chúng sẽ giúp bạn xử lý những vấn đề kỹ thuật nhỏ trong ngày đua.

Trong khi đua thực tế, nhiều tay đua cũng mang theo một ống CO2 hoặc bơm mini, phòng trường hợp bị thủng lốp chậm. 

Ngoài ra, đừng quên mang theo một vài gói gel hoặc thức ăn đua ưa thích của bạn vì bạn sẽ đốt cháy rất nhiều năng lượng trong suốt cuộc đua.

Vậy là trong bài này ta đã tìm hiểu XC racing. Hi vọng bài viết từ Active.vn mang lại lợi ích và cung cấp thêm kiến thức cho bạn. Chúc các bạn luôn có những giây phút tập luyện thể thao thật vui vẻ.

Bài viết có tham khảo và dịch lại từ bài Cross-country racing explained | Everything you need to know about XC racing của BikeRadar và bài viết XC MOUNTAIN BIKE RACING: HOW TO GET STARTED từ Live Racing.

Theo dõi Active.vn để cập nhật thêm thông tin hữu ích về tập luyện thể thao nhé!